Dysleksja rozwojowa- specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu u dzieci o prawidłowym rozwoju umysłowym, u których współwystępują zaburzenia funkcji poznawczych, percepcyjno-motorycznych, zaangażowanych w procesy nabywania tych umiejętności.

Zaburzenia te mogą dotyczyć funkcji:

• analizy i syntezy wzrokowej, pamięci wzrokowej symboli graficznych,
• analizy i syntezy słuchowej, pamięci słuchowej sekwencyjnej i bezpośredniej,
• pamięci słuchowo-wzrokowo-ruchowej,
• funkcji językowych,
• motoryki,
• lateralizacji (przewagi stronnej ciała),
• orientacji w kierunkach i przestrzeni, współdziałania, czyli integracji ww. procesów

Dla określenia rodzaju poszczególnych trudności w czytaniu i pisaniu stosuje się na ogół trzy pojęcia: dysleksja, dysortografia i dysgrafia.

Dysleksja (rozwojowa): trudności w czytaniu, często powiązane z trudnościami w pisaniu;

Dysortografia: trudności w opanowaniu poprawnej pisowni (w tym popełnianie błędów ortograficznych);

Dysgrafia: trudności w opanowaniu kaligrafii (niski poziom graficzny pisma - tzw. brzydkie pismo);

Występuje również dyskalkulia: trudności w opanowaniu matematyki (niski poziom rozumowania operacyjnego, kłopoty z pojęciami abstrakcyjnymi, np. pojęciem liczby, wielkości)
 

JAK ROZPOZNAĆ U DZIECKA OBJAWY DYSLEKSJI?

Wiek przedszkolny (3-5 lat): objawy "ryzyka dysleksji"

• opóźniony rozwój ruchowy, trudności w utrzymaniu równowagi, koordynacją wzrokowo-ruchową, niechęć do zabaw ruchowych,
• mała sprawność ruchowa rąk podczas czynności samoobsługowych, rysowania (rysunki na słabym poziomie, niechęć do rysowania),
• opóźniony rozwój mowy, trudności z wypowiadaniem złożonych słów, zapamiętywaniem nazw lub szeregów nazw, np. pór roku, posiłków.

Klasa "0" (6-7 lat):

• trudności z wymową (przekręcanie słów), wadliwa wymowa, błędy gramatyczne,
• trudności z zapamiętywaniem wierszyków i piosenek,
• trudności z odróżnianiem podobnych głosek, z wydzielaniem sylab i głosek ze słów oraz łączeniem ich w słowa (analizą i syntezą sylabową i głoskową),
• niechęć do rysowania, trudności z odtwarzaniem figur, wzorów, "szlaczków",
• trudności z układaniem obrazków z elementów według wzoru,
• oburęczność, mylenie lewej i prawej ręki, nogi, itp.,
• trudności w nauce czytania (realizacji programu klasy "0").

 Wiek młodszy szkolny (I-III klasa):

·        utrzymywanie się powyższych objawów zaburzeń i trudności w uczeniu się,

·        trudności z zapamiętywaniem nazw, nazwisk, szeregów nazw dni tygodnia, miesięcy), tabliczki mnożenia, dat, zapisywania liczb wielocyfrowych,

·        mylenie liter podobnych pod względem kształtu (p-d-b, m-n, l-L, m-w),

·        mylenie liter odpowiadających głoskom podobnym dźwiękowo (d-t, g-k, z-s),

·        opuszczanie, dodawanie, przestawianie liter, sylab oraz rozdzielanie wyrazów,

·        trudności z pisownią zmiękczeń, głosek nosowych,

·        brzydkie pismo i rysunek.

Wiek starszy szkolny (pow. IV i szkoła średnia):

• trudności w czytaniu często zmniejszają się lub ustępują,
• trudności w pisaniu mogą ograniczać się głównie do błędów ortograficznych,
• trudności mogą uogólnić się na inne przedmioty, np. języki obce.

Każde dziecko z objawami dysleksji powinno być zbadane przez lekarza z uwagi na możliwość współistnienia innych schorzeń pogarszających jego trudności w uczeniu się (wady wzroku, słuchu, zaburzenia neurologiczne i inne choroby somatyczne). Trudności szkolne mogą prowadzić do zaburzeń nerwicowych jak na przykład fobia szkolna. Ich prawidłowe leczenie poprawia wyniki terapii pedagogicznej.

                     DLA RODZICA

Dekalog dla rodziców dzieci dyslektycznych

opr.: prof.dr hab. Marta Bogdanowicz

NIE - "nie czyń bliźniemu, co Tobie niemiłe".

1. Nie traktuj dziecka jak chorego, kalekiego, niezdolnego, złego lub leniwego.
2. Nie karz, nie wyśmiewaj dziecka w nadziei, że zmobilizujesz je to do pracy.
3. Nie łudź się, że dziecko "samo z tego wyrośnie", "weźmie się w garść", "przysiądzie fałdów" lub że ktoś je z tego "wyleczy".
4. Nie spodziewaj się, że kłopoty dziecka pozbawionego specjalistycznej pomocy ograniczą się do czytania i pisania i skończą się w młodszych klasach szkoły podstawowej.
5. Nie ograniczaj dziecku zajęć pozalekcyjnych, aby miało więcej czasu na naukę, ale i nie zwalniaj go z systematycznych ćwiczeń.

TAK - "strzeżonego Pan Bóg strzeże".

6. Staraj się zrozumieć swoje dziecko, jego potrzeby, możliwości i ograniczenia, aby zapobiec trudnościom szkolnym.
7. Spróbuj jak najwcześniej zaobserwować trudności dziecka: na czym polegają i co jest ich przyczyną. Skonsultuj się ze specjalistą (psychologiem, pedagogiem, logopedą).
8. Aby jak najwcześniej pomóc dziecku:
   • zaobserwuj w codziennej pracy z dzieckiem, co najskuteczniej mu pomaga,
   • korzystaj z odpowiedniej literatury i fachowej pomocy nauczyciela - terapeuty (w formie terapii indywidualnej i grupowej),
   • bądź w stałym kontakcie z nauczycielem i pedagogiem szkolnym.
9. Bądź życzliwym, pogodnym, cierpliwym przewodnikiem i towarzyszem swego dziecka w jego kłopotach szkolnych.
10. Chwal i nagradzaj dziecko nie tyle za efekty jego pracy, ile za włożony w nią wysiłek. Spraw, aby praca z dzieckiem była przyjemna dla was obojga.

                              DLA RODZICA

„Katalog rodzicielskich zachowań”:

Rodzicu pamiętaj:

1. Kochaj, ale wymagaj.
2. Okazuj dziecku swoje uczucia.
3. Przekazuj dziecku pozytywne informacje o nim (pochodzące od ciebie i osób trzecich).
4. Dostrzegaj wszystkie osiągnięcia dziecka, nawet bardzo drobne.
5. Doceniaj nawet niedokończone dzieło dziecka.
6. Zanim skrytykujesz, pozwól dziecku wyjaśnić.
7. Zachowaj umiar w udzielaniu pomocy przy odrabianiu lekcji.
8. Przerzuć na dziecko odpowiedzialność za jego naukę.
9. Pozwól dziecku podejmować decyzje o dodatkowych zajęciach i innych sprawach.
10. Pozwól dziecku wybrać kierunek rozwoju i wspieraj je w tym.
11. Pozwól dziecku poczuć jego sukces.
12. Pokaż dziecku korzyści płynące ze spróbowania swoich sił w nowej dziedzinie - i nie naciskaj dłużej.
13. Okazuj dziecku swoją wiarę w jego sukces.
14. Stawiaj poprzeczki ma miarę własnych ambicji.
15. Zaufaj dziecku i okazuj mu to zaufanie.
16. Naucz się rozmawiać z dzieckiem.
17. Naucz się słuchać dziecka.
18. Nie monologuj.
19. Rozmawiaj z dzieckiem wtedy, gdy panujesz nad swoimi emocjami.
20. Nie obarczaj dziecka poczuciem winy.
21. Wyszukuj pozytywy w każdej sytuacji.
22. Okazuj zainteresowanie zamiast kontrolować.
23. Nie mów "nigdy", "wszystko" i "zawsze".

                        DLA RODZICA

Dyktando w 10 punktach - z komentarzem ortograficznym

Opr.:  prof. dr hab. Marta Bogdanowicz

1. Umów się z dzieckiem, że codziennie będziecie robić dyktando obejmujące 3 zdania. Wymyślcie wspólnie nagrodę po każdym tygodniu pracy.
2. Zaznacz w książce dziecka 3 zdania i przeczytaj na głos pierwsze zdanie.
3. Dziecko powtarza zdanie i omawia pisownię każdego wyrazu (podaje zasady pisowni).
4. Dziecko zapisuje zdanie (podobnie postępuje z następnymi zdaniami).
5. Dziecko samodzielnie sprawdza cały napisany tekst.
6. Dorosły sprawdza tekst. Jeżeli znajdzie błędy, podaje ich liczbę.
7. Dziecko ponownie sprawdza tekst z pomocą słownika ortograficznego.
8. Dorosły sprawdza poprawiony tekst. Jeżeli nadal są błędy, wskazuje tekst, z którego dyktował zdania.
9. Dziecko porównuje napisany tekst ze wzorem i ostatecznie poprawia błędy.
10. Dziecko opracowuje błędnie napisane wyrazy (np. podaje zasady pisowni, wyrazy pokrewne, odmienia wyraz przez przypadki, wymienia na inne formy).

           DLA NAUCZYCIELA

Nauczyciel powinien:

1. Posadzić ucznia blisko siebie, aby móc go obserwować i pomóc mu, gdy będzie miał trudności.

2. Oceniać pracę ucznia głównie pod kątem merytorycznym, bez obniżania oceny za błędy ortograficzne lub estetykę pisma.

3. Dziecka z trudnościami w czytaniu nie odpytywać publicznie, przy całej klasie.

4. Nie wyrywać ucznia do natychmiastowej odpowiedzi, ponieważ często ma on trudności   z szybkim przypominaniem sobie danych, dat, terminów i długich ciągów i sekwencji, a także słówek podczas nauki języków obcych.

5. Pozwalać uczniowi na przerwy w pracy; dziecko dyslektyczne szybko się męczy, po 10 minutach intensywnej pracy musi odpocząć.

6. Dać uczniowi więcej czasu na nauczenie się wiersza na pamięć lub tabliczki mnożenia.

7. Wprowadzać w procesie dydaktycznym metody angażujące jak najwięcej zmysłów: ruch, dotyk, słuch. Urozmaicać proces dydaktyczny, używać wielu pomocy dydaktycznych.

8. Pozwalać uczniowi na pisanie prac na maszynie lub na komputerze.

9. Nie obniżać oceny z zachowania za spóźnienia; dziecko dyslektyczne często nie ma wyczucia czasu i przestrzeni.

10. Okazywać cierpliwość, jeśli uczeń wolno przepisuje z tablicy lub wolno wykonuje zadania, wydłużać mu wówczas czas. Pozwolić na wykonanie zadania ustnie zamiast pisemnie.

11. Sprawdziany i kartkówki przygotowywać w formie testów. Odpytywać głównie ustnie.

12. Nie należy komentować błędów ucznia przed klasą.

13. Unikać w ocenie stwierdzeń silnie negatywnych.

14. Podkreślać mocne strony ucznia.